Những đạo lý truyền thống tốt đẹp dạy ta làm người như thế nào?

Những giá trị đạo đức truyền thống giữ cho chúng ta tránh xa được khỏi cám dỗ u mê, đó cũng là sợi dây kết nối cách sống đúng giữa quá khứ - hiện tại - tương lai. Trong cuộc sống đời thường xô bồ, bon chen, ồn ào náo nhiệt, nhiều cạm bẫy và cám dỗ dễ khiến người ta lầm đường lạc lối, ai giữ được những đạo lý tốt đẹp ấy, chắc chắn sẽ được hưởng phúc.

Thế những giá trị văn hóa, những mỹ đức đó mang lại cho chúng ta được điều gì? Rất đơn giản, chúng dạy ta những phẩm chất để sống sao cho “nên người”.

Nhập mô tả

Trở thành người con hiếu thảo

Hiếu thuận là đạo ý cơ bản nhất để làm người. Ông bà ta từng răn “Trăm điều thiện hiếu đứng đầu”, quả thực không hề sai. Mọi sự thiện hạnh đều từ chữ Hiếu mà ra. Kẻ không biết hiếu thuận với bậc sinh thành thì chắc chắn không biết cách sống tử tế với người khác.

Sống một cách lương thiện

Lão Tử từng nói “Thiên Đạo vô thân, thường dữ thiện nhân” - tức là đạo trời thì không thân quen, ưu ái cho bất kỳ ai, nhưng thường sẽ đem lại trái ngọt cho những ai sống lương thiện. Phép tắc quả thật đúng thế, người ở hiền chắc chắn sẽ gặp lành.

Lao động cần cù, chăm chỉ

Cần cù lao động là phẩm chất không thể thiếu của con người, người thiếu đi phẩm chất này sẽ không thể lập nghiệp hay làm nên được trò trống gì. Từ cổ chí kim, mọi sự thất bại hầu như đều do lười nhác mà thành. Càng năng làm, chuyên cần thì trái ngọt càng to lớn. Năng nhặt thì chặt bị, cứ kiên trì tích cóp, chăm chỉ làm lụng thì thành tựu vĩ đại cũng sẽ được tạo ra.

Biết cách khoan dung trong cuộc sống

Ông bà ta thường dạy, chỉ có bao dung thì mới trở nên vĩ đại. Chỉ có những người có một lòng tấm lòng bao dung, cái tâm rộng lượng, biết khoan dung thì mới hiểu thấu được những chuyện khó thấu trong thiên hạ, người như thế chẳng phải gọi là quá vĩ đại sao?

Biết sống chân thành, ngay thẳng, trung thực

Trung thực là cái gốc của con người, một trong những phẩm chất tốt đẹp nhất trong đạo lý làm người. Không thể nào giao du được với những kẻ không trung thực. Cũng chỉ ai chân thành và trung thực thì mới có thể đảm đương được việc lớn.

Kẻ không chân thành, ngay thẳng thì ắt sẽ gian dối, lừa gạt người khác, cũng chính là lừa dối chính mình. Vì bản chất, họ không thành thực cả với cái tâm, cái suy nghĩ của chính mình thì không thể nào rèn giũa bản thân được, chẳng ai dám tin tưởng mà kết giao với họ. Kẻ như thế ắt không có chỗ đứng trong xã hội này.

Sống một đời khiêm nhường

Không có khiêm nhường, thì tài giỏi tới mấy cũng chẳng thành công được, đây là phẩm chất không thể thiếu trong nhân cách con người. Chu Dịch từng viết rằng người bậc quân tử sẽ biết ẩn giấu năng lực, đợi thời cơ mới xuất chiêu. Một người khôn khéo, chín chắn họ sẽ biết cách che đi tài năng của mình chứ không khoe khoang vô ích, đây chính là khiêm nhường. Chỉ đến khi có cơ hội phù hợp thì họ mới phô diễn tài năng của bản thân.

Người biết khiêm nhường được ví tựa như đất, ung dung, ôn hòa, yên tĩnh, điềm đạm và đôn hậu, tuy đất nằm ở dưới chân mọi người nhưng lại vô cùng rộng lớn và vô cùng quan trọng trong cuộc sống. Người biết giữ mình dưới người khác thì cẩn trọng, kín đáo nhưng cũng không kém phần sâu sắc, tựa như biển cả - càng tĩnh lặng thì càng thâm sâu.

Xây dựng sự chính trực từ bên trong

Người xưa từng nói “nhất chính áp bách tà” - tức người có cái tâm ngay chính thì đến tà ma cũng phải kiêng nể. Trong tâm phải chính trực thì làm việc mới có sự tự tin, mới vững tâm trong công việc. Tấm lòng vô tư lự thì đất trời tự sẽ thênh thang, con người trước sau không đổi thì ắt có tấm lòng rộng lớn.

Làm người thì cần chọn đúng con đường (hay còn gọi là chính Đạo), làm việc thì cần sự minh bạch, rõ ràng. Sống chính trực cũng giống như ngài Mạnh Tử từng dạy : “Ngẩng đầu không thẹn với trời, cúi đầu không thẹn với người”. Làm người hay làm việc đều phải đường đường chính chính, xử thế lỗi lạc, chính đại quang minh, tuyệt nhiên không âm thầm gây tổn hại tới quyền lợi của những người xung quanh.

Muốn làm người chính trực thì phải luôn cẩn thận, thận trọng ngay cả khi ở một mình. Khi chỉ có một mình, ngồi tĩnh tâm thường xem lại những lỗi lầm, sai sót của bản thân, khi nhàn hạ thì cũng không bàn chuyện thị phi của kẻ khác.

Sống có chữ “Tín”

Ngài Khổng Tử từng dạy rằng “Con người mà không có chữ Tín thì không biết làm sao có thể có chỗ đứng trong xã hội được. Cũng giống như xe lớn không đòn, xe nhỏ không ách, làm sao mà đi được?”.

Thủ tín là phẩm chất quý giá mà tiền bạc không thể mua được. Làm người quang minh chính đại, làm việc thì rõ ràng minh bạch thì sẽ giữ gìn được Tín. Chỉ khi nhận được sự tín nhiệm của người khác thì bạn mới thực sự có giá trị trong lòng họ. Phá sản lớn nhất của đời người đó chính là thất tín, chỉ có thủ tín mới có thể đắc nhân tâm.

Biết cách lạc quan trong cuộc sống

Đời người không thể lúc nào cũng “vạn sự như ý” được, 10 phần thì cũng chỉ toàn vẹn được 8, 9 là tốt rồi. Cuộc sống này trôi qua từng ngày một, dẫu có âu phiền thì cũng chỉ đôi ba ngày, phải biết nhìn và tin vào những mặt tốt đẹp trong cuộc sống để có một đời vui vẻ, an nhiên .

“Sông có khúc, người có lúc” - khi cuộc đời lận đận, mệnh có phần gian truân thì hãy lạc quan, chớ than thở buồn rầu hay oán than trời đất. Khi nội tâm an yên, bình tĩnh, tìm được cảm hứng với thiên nhiên như leo núi ngắm cảnh,  cố gắng tìm được niềm vui trong cuộc sống, ắt sẽ biết cách mỉm cười và đối mặt với vận mệnh.

Trở thành người có tấm lòng nhân hậu

Nhân hậu là một trong những nguyên tắc đối nhân xử thế hay nhất của người xưa. Trong Chu Dịch có câu: “Địa thế Khôn, người quân tử dùng đức dày để nâng đỡ mọi vật” - Tức dùng công đức lớn, nhiều để nâng đỡ vạn vật, hay còn gọi là hậu đức tải vật). Muốn có đức dày, thì ắt phải có tấm lòng nhân hậu, bao dung với vạn vật.

Nhập mô tả

Người quân tử thì phải biết thuận theo đức của đất (hậu đức tải vật). Hậu đức nghĩa là tấm lòng rộng lớn, có thể khoan dung với cả những người hay ý kiến đối nghịch, biết tha thứ khoan dung với lỗi lầm, thiếu sót của người khác.

Nhân hậu là nhân phẩm đòi hỏi sự sáng suốt, trí tuệ nhất. Ai cũng muốn kết giao với người có tấm lòng nhân hậu, bởi vì khi ở cạnh họ sẽ thấy được tin tưởng, an toàn và bình yên.